به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان‌شمالی، علیرضا نجفی مدیر پایگاه میراث‌فرهنگی شهر تاریخی بلقیس اسفراین امروز 20 شهریور 96 گفت: «اولین فعالیت در زمینه باستان‌شناسی و مرمت این مجموعه به‌صورت علمی از سال 86 آغاز شد و هر ساله به‌صورت مستمر این روند ادامه داشته است. خوشبختانه در سال 96 با توجه به اعتبارات تخصیص‌یافته از محل اعتبارات سال مالی 95 فعالیت‌های متعددی در زمینه سامان‌دهی، کاوش‌های باستان‌شناختی، مرمت و حفاظت صورت گرفته است.»
او افزود: «اهم این فعالیت‌ها شامل کاوش‌های باستان‌شناختی فصل هشتم (از اوایل اردیبهشت تا اواسط تیر 96 با کسب مجوز از پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری به مدت 75 روز در دو بخش، داخل ارگ و شارستان با هدف شناخت و آگاهی از ساختار معماری داخلی ارگ و فضاهای موجود در آن)، ايجاد فضای سايت‌موزه برای بازدید‌کنندگان و همچنین فراهم کردن بستری برای حفاظت و مرمت اضطراری و تکمیلی در داخل ارگ و در محدوده شارستان با تأکید بر تپه‌منار با هدف مشخص کردن کاربری و تکمیل ساختار مسجد‌مدرسه که بخش‌های از آن در فصول گذشته با کاوش‌های باستان‌شناختی نمایان شده بود صورت گرفت.»
مدیر پایگاه میراث‌فرهنگی شهر تاریخی بلقیس اسفراین ادامه داد: «مهم‌ترین کشفیات در شارستان در بخش معروف به تپه‌منار می‌توان به تعداد هشت حجره با مصالح آجر و گچ در پیرامون حیاط مرکزی که احتمالاً بقایای مسجد‌مدرسه دوره سلجوقی است اشاره کرد که در فصول قبل بخشی از ساختار این بنا شامل ایوان، راهرو مزین به گچ‌بری، و تعدادی حجره طی کاوش‌های باستان‌شناسی کشف شد.»
او افزود: «از مهم‌ترین کشفیات در در داخل ارگ می‌توان به یک ساختار آجری با ملات و اندود آجر اشاره کرد که احتمالاً بقایای یک حمام دوره ایلخانی شامل یک مسیر آب‌رسانی، بقایای دو حوضچه آب (خزینه)، گرمخانه، پلکان، و یک اتاق با یک حوضچه (احتمالاً سربینه) اشاره کرد است که پس از تخریب برای ذخیره آب به صورت حوض تغییر کاربری داده شده است.»
ایجاد کمپ گردشگری در مجاورت حریم شهر بلقیس
نجفی به دیگر اقدامت انجام‌گرفته در زمینه عمرانی و مرمتی اشاره کرد و گفت: «اقدامات عمرانی و مرمتی در مجموعه شهر تاریخی بلقیس اسفراین که امسال انجام شد، شامل خرید زمین برای ایجاد کمپ گردشگری در مجاورت حریم شهر بلقیس بود که با هدف خدمات‌رسانی به گردشگران در دست احداث است. اقدام بعدی در خصوص سامان‌دهی مسیر دسترسی و مانیتورینگ مجموعه است که با نصب تعداد قابل توجهی دوربین‌های مداربسته در بخش‌های مختلف ارگ و شارستان صورت پذیرفت.»
او تصریح کرد: «اقدام مرمتی و حفاظتی سال 96 شامل مرمت و خوانا‌سازی سازه‌های معماری حاصل از یافته‌های باستان‌شناختی در داخل ارگ بود. در این بخش با توجه به داده‌های به‌دست‌آمده در کاوش‌های باستان‌شناختی اقدام به خوانا‌سازی شده که با استفاده از مصالح بوم‌آورد و هم‌خوان با اثر در این بخش به کار گرفته شده است.»
او بیان کرد: «با توجه به طرح‌های مرمتی که به‌همت مشاور تهیه شده است، اقدامات مرمتی نیز بر اساس برنامه‌ای که ارائه شده پیش می‌رود و پس از مرمت‌های صورت گرفته در جبهه شمالی و غربی و همچنین مرمت‌های اخیر که در ضلع شرقی بنا صورت گرفته بود، در سال 96 نیز برج و باروی جبهه شرقی ارگ در حال مرمت است.»
مدیر پایگاه میراث‌فرهنگی شهر تاریخی بلقیس اسفراین ادامه داد: «با توجه به عکس هوایی که اشمیت در سال 1937 میلادی تهیه کرده بود، بخش‌های زیادی از بناهای داخل شارستان و حصار اطراف شهر کاملاً سالم بوده و مساحتی حدوداً 90 هکتار را محصور کرده بود که متأسفانه بر اثر عوامل انسانی و طبیعی بخش‌های زیادی از آن به‌مرور زمان از بین رفته و ماهیت خود را از دست داده و اکنون به‌صورت تلی از خاک درآمده است. در سال جاری با هدف خوانا‌سازی این حصار در بخش‌های مختلف شارستان این جرزها با خشت خام و گل دوباره بازسازی می‌شوند تا هویت از دست رفته این شهر عظیم و استراتژیک دوباره بازگردانده شود.»
او یکی دیگر از اقدامات مهم پایگاه در سال 96 را بازسازی دروازه نیشابور دانست که در بخش شرقی حصار شهر واقع شده است و مورخان نیز به اهمیت و خصوصیات این دروازه اشاره می‌کنند. بازسازی این بخش پس از تهیه طرح مرمتی و مطالعات باستان‌شناسی در راستای هدف گردشگری و جذب توریست در اولویت کار قرار گرفت تا گردشگران از دروازه ورودی وارد مجموعه شهر تاریخی بلقیس اسفراین شوند.
شهر تاریخی اسفراين معروف به شهر بلقیس در فاصله سه کیلومتری جنوب‌غرب شهر فعلی اسفراین و شرق روستای جوشقان قرار گرفته است. این شهر بالغ بر 200 هکتار وسعت و متشکل از سه بخش ارگ، شارستان و ربض است. بر اساس اسناد تاریخی این شهر در قبل از اسلام، آباد و شکوفا بوده و در سال 31 هجری به‌دست مسلمانان فتح می‌شود و طبق یافته‌های باستان‌شناختی قدیمی‌ترین استقرار در این شهر تاریخی که تاکنون شناسایی شده مربوط به اواخر دوره ساسانی و صدر اسلام است و زندگی در آن تا پایان دوره صفوی به‌شکل مداوم جریان داشته است. این شهر در اواخر دوران طهماسب دوم و ابتداى حكومت نادر يعنى در سال 1131 هـ.ق به‌دست افاغنه کاملاً ويران و در هم کوبیده شد. به نحوی که جایگاه پیشین خود را از دست داد از این زمان كم‌كم نام افسانه‌اى بلقيس بر روى خرابه‌هاى شهر قديمى اسفراین گذاشته شد.
انتهای پیام/
